به گزارش اقتصادنیوز این روزنامه نوشت:متوسط بهای هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس طی هفته‌های اخیر در حدود 80 سنت و در 7 ماه نخست 1401 نیز رقمی در حدود 55 سنت بوده است. برخی با استناد به این رقم مدعی شده‌اند که ایران در حال صادرات بنزین با قیمت 29 سنت برای هر لیتر است و این موضوع را «ارزان فروشی» بنزین در دولت سیزدهم عنوان کرده‌اند.

تنها محموله فروخته شده بنزین در سال‌جاری که از مسیر دریایی صادر شده، یک محموله 38 هزار تنی بوده که از بندر شهید رجایی به کشور امارات ارسال شده است. این محموله در فروردین ماه امسال صادر شده و بهای هر لیتر آن نیز در حدود 70 سنت بوده است. البته مشخص نیست که آیا مقصد نهایی این محموله صادراتی امارات بوده یا خیر.

در کنار تنها محموله صادراتی بنزین امسال، چند محموله نیز به صورت زمینی به کشورهایی نظیر افغانستان، عراق و ارمنستان ارسال شده که البته فروش این محموله‌ها مربوط به دولت قبل و با نرخ‌های آن زمان بوده است. اگرچه پول حاصل از فروش این محموله‌ها در همان دولت اخذ و هزینه شده اما بنا بر تعهد وزارت نفت، این محموله‌ها در ماه‌های اخیر تحویل خریداران شده است.

صادرات بنزین چرا متوقف شد؟

در ماه‌های اخیر میزان مصرف بنزین کشور به بالاترین رقم تاریخی خود رسید. به این ترتیب که در روزهای تابستان امسال روزانه بیش از 102 میلیون لیتر بنزین در کشور عرضه می‌شد و این میزان عرضه رقم قابل توجه و برابر با مصرف چند کشور همجوار و نیاز جمعیتی و تعداد خودروهای فعال ناوگان حمل و نقل ایران بود

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در خصوص یک علت توقف صادرات بنزین توضیح می‌دهد: «از اسفند ماه سال ۹۸ کشور درگیر ویروس کرونا شد و با اعمال محدودیت‌های تردد، مسافرت‌ها خیلی محدود شد و در نهایت مصرف بنزین افت کرد. اما امسال با گذشت دو سال و اندی از وضعیت کاهش تردد مردم به یکباره این تردد جاده‌ای و مسافرت‌های مردم زیاد شد. بخصوص در تابستان امسال که میزان تردد خیلی بیشتر از دوران قبل از سال ۹۸ شد.»

از این رو می‌توان عنوان کرد که علت اصلی توقف صادرات بنزین و حتی برداشت از ذخایر در برخی از روزهای سال‌جاری، افزایش تردد و حمل و نقل جاده‌ای بود. اما کارشناسان یک علت دیگر را نیز در این امر دخیل می‌دانند و آن علت، افزایش قاچاق بنزین در سال‌جاری است.

صادرات بنزین در دولت قبل

سال 1399 میزان صادرات بنزین در برخی از روزهای سال به 45 میلیون لیتر نیز رسید. به عبارتی نزدیک به نیمی از بنزین تولیدی کشور در برخی از روزهای همه‌گیری کرونا صادر می‌شد. این حجم بنزین بسیار قابل توجه بود و برخی منابع می‌گویند که در آن روزها بنزین به بیش از 9 کشور همسایه ارسال می‌شد. در همین حال ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بهار 1399 اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود قاچاق سوخت بویژه بنزین به صفر رسیده باشد. یک دلیل آن بسته بودن برخی مرزهای کشور بود اما عامل دیگری که از این موضوع حمایت می‌کرد، کاهش قیمت‌ها در کشورهای همجوار و غیر اقتصادی شدن قاچاق سوخت بود. به طوری که حتی قاچاق نفت گاز (گازوئیل) نیز به حداقل رسید.

اما اکنون با افزایش فاصله قیمت بنزین در ایران و کشورهای همجوار این پیش‌بینی وجود دارد که بخش قابل توجهی از بنزین تولیدی کشور قاچاق می‌شود. یک مقام آگاه در وزارت نفت در این باره به «ایران» توضیح می‌دهد: «چند هفته است که میزان تقاضای داخلی بنزین اندکی کمتر از تولید شده و این فرصت فراهم شده که بخشی از تولیدات پالایشگاهی کشور را ذخیره کنیم. انتظار داشتیم که با عبور از فصل مسافرت‌ها میزان مصرف به کمتر از 90 میلیون لیتر در روز برسد. ولی از 98 میلیون لیتر کمتر نشد. درحالی که تولید بنزین در حدود 100 تا 102 میلیون لیتر است. از این رو احتمال می‌دهیم که میزان قابل توجهی از بنزین تولیدی کشور در حال قاچاق به کشورهای دیگر باشد.»

این مقام آگاه با اشاره به فاصله حداقل 50 سنتی میان قیمت هر لیتر بنزین در ایران و کشورهای همسایه می‌گوید: «تا پیش از این سوخت محبوب قاچاقچیان نفت گاز بود اما حالا با توجه به فاصله قیمت بنزین در ایران و همسایگان، قاچاقچیان ریسک قاچاق بنزین را هم به جان خریده‌اند و بنزین کشور را به همسایگان از جمله پاکستان و افغانستان قاچاق می‌کنند.»

او ادامه می‌دهد: «بنزین در افغانستان و پاکستان لیتری یک دلار و در کشورهای همسایه غربی مانند ترکیه 1.2 دلار است. در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز نرخ‌ها بین 34 تا 87 سنت است. برای مثال در عراق هر لیتر بنزین اکنون 51 سنت فروخته می‌شود. در امارات این رقم به 87 سنت می‌رسد. از این رو در قاچاق همان 3 میلیون لیتر بنزین، روزانه نزدیک به 2 میلیون دلار سود نصیب قاچاقچیان می‌شد و بدون شک هنوز هم بخشی از تقاضای بنزین مربوط به بحث قاچاق است. اما از آنجایی که رقم دقیقی از میزان قاچاق وجود ندارد، نمی‌توان عدد دقیقی را عنوان کرد.» گفتنی است عرضه بنزین در ایران اکنون با دو نرخ 1500 تومان یارانه‌ای و 3 هزار تومان آزاد انجام می‌شود. به عبارتی هر لیتر بنزین در ایران زیر 10 سنت است. در جهان فقط دو کشور ونزوئلا و لیبی بنزین ارزان‌تری نسبت به ایران دارند. بالاترین نرخ بنزین نیز مربوط به هنگ کنگ است که هر لیتر 2.95 دلار عرضه می‌شود.